Του Μανόλη Αρχοντάκη
1. Περιόρισε την κατανάλωση αλκοόλ
Οι γιατροί μας προειδοποιούν ότι η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζει αρνητικά τον εγκέφαλό μας, επιβραδύνοντας τα αντανακλαστικά, θολώνοντας την κρίση και προκαλώντας σε ορισμένες περιπτώσεις λιποθυμία ή κενά μνήμης — και όλα αυτά μπορεί να συμβούν ακόμη και μετά από ένα μόνο βράδυ υπερβολής. Σε μακροχρόνια βάση, η συστηματική κατανάλωση μπορεί να προκαλέσει σοβαρές και μη αναστρέψιμες βλάβες στον εγκέφαλο, όπως η συρρίκνωσή του. Η επικοινωνία μεταξύ των νευρικών κυττάρων διαταράσσεται, δυσχεραίνοντας τη σκέψη και την απόκριση, ακόμη και σε στιγμές νηφαλιότητας, ενώ η κακή διατροφή που συχνά συνοδεύει την κατανάλωση επιβαρύνει περαιτέρω τη νοητική λειτουργία. Για τον λόγο αυτό, η εγκράτεια είναι απαραίτητη – δύο ποτά ημερησίως για τους άνδρες και ένα για τις γυναίκες θεωρούνται ασφαλές όριο.
2. Ενίσχυσε τον εγκέφαλό σου με περπάτημα
Από την άλλη πλευρά, η φυσική δραστηριότητα ωφελεί τον εγκέφαλο, με το περπάτημα να ξεχωρίζει για τα πολλαπλά του οφέλη. Έρευνες από το Πανεπιστήμιο New Mexico Highlands έδειξαν ότι η πίεση που ασκείται στα πόδια καθώς περπατάμε αυξάνει τη ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο. Επιπλέον, η ήπια αυτή άσκηση ενισχύει τη διάθεση, ευνοεί τη δημιουργική σκέψη και συμβάλλει στην καλύτερη επίλυση προβλημάτων, ενώ φαίνεται να βελτιώνει και τη μνήμη. Το περπάτημα λοιπόν, δεν είναι μόνο ωφέλιμο για το σώμα, αλλά αποτελεί και ένα πολύτιμο δώρο για το μυαλό.
3. Ενσωμάτωσε το φασκόμηλο στη διατροφή σου
Μια ακόμη φυσική ενίσχυση για τη μνήμη είναι το φασκόμηλο, το οποίο εδώ και αιώνες θεωρείται βοήθημα για τις νοητικές λειτουργίες — και πλέον αυτό επιβεβαιώνεται και επιστημονικά. Το φυτό αυτό ενισχύει την παραγωγή ακετυλοχολίνης, ενός νευροδιαβιβαστή που σχετίζεται με τη συγκέντρωση και τη μνήμη, ενώ η αντιοξειδωτική του δράση προστατεύει τα εγκεφαλικά κύτταρα από τις ελεύθερες ρίζες. Έμενα μου αρέσει να το παίρνω και σε μεγάλη δόση όταν Θέλω να συγκεντρωθώ περισσότερο, όπως για παράδειγμα όταν γράφω ή κάνω άλλη πνευματική εργασία.
4. Μάσησε τσίχλα για ενίσχυση συγκέντρωσης και μνήμης
Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι κάτι τόσο απλό όσο το μάσημα τσίχλας μπορεί να ωφελήσει τη λειτουργία του εγκεφάλου. Παρότι ο οδοντίατρος σας μπορεί να διαφωνήσει, η τσίχλα βελτιώνει τη συγκέντρωση, καταπραΰνει το άγχος και αυξάνει τη ροή αίματος στον εγκέφαλο, ενισχύοντας την εγρήγορση. Έρευνες δείχνουν ότι συμβάλλει στην ταχύτερη αντίδραση και βελτιώνει την ανάκληση πληροφοριών. Ωστόσο, τα οφέλη διαρκούν όσο διαρκεί και το μάσημα και όχι περισσότερο. Εγώ συνήθως μασάω τσίχλα όταν θέλω να μείνω ξύπνιος ως αργά το βράδυ – σίγουρα αιματώνει καλύτερα τον εγκέφαλο, και πιστεύω πως ναι, βοηθάει και τη μνήμη.
5. Επανάλαβε και επεξεργάσου τις πληροφορίες που θέλεις να θυμάσαι
Σε έναν κόσμο όπου η υπερπληροφόρηση είναι ο κανόνας, το να αποθηκεύσουμε κάτι στη μνήμη μας γίνεται πρόκληση. Έχει αποδειχθεί πως για να μεταφερθούν οι πληροφορίες από τη βραχυπρόθεσμη στη μακροπρόθεσμη μνήμη, χρειάζεται να τους αφιερώσουμε τουλάχιστον οκτώ δευτερόλεπτα ενεργής επεξεργασίας. Επίσης, η επανάληψη είναι καθοριστική – ιδανικά οκτώ ή περισσότερες φορές – ώστε να ενισχυθεί η εγκεφαλική καταγραφή. Γι’ αυτό, όταν θέλετε να συγκρατήσετε κάτι, δώστε του χρόνο, επαναλάβετε και δοκιμάστε τον εαυτό σας σε τακτά διαστήματα.
6. Δημιούργησε οπτικές συνδέσεις για απομνημόνευση
Η συστηματική εξάσκηση της μνήμης μπορεί να φέρει εντυπωσιακά αποτελέσματα. Σε μελέτες παρατηρήθηκε πως ηλικιωμένοι παρουσίασαν αισθητή βελτίωση στην ικανότητά τους να ανακαλούν λέξεις, μέσα από απλές τεχνικές, όπως η ομαδοποίηση πληροφοριών. Ένα ακόμα έξυπνο εργαλείο για την ενίσχυση της μνήμης είναι η χρήση οπτικών συσχετισμών. Άνθρωποι με εξαιρετική ικανότητα απομνημόνευσης χρησιμοποιούν συχνά τη μέθοδο της “νοητικής διαδρομής”, συνδέοντας τις πληροφορίες που θέλουν να θυμούνται με εικόνες ή αντικείμενα σε έναν φανταστικό χώρο. Αυτή η τεχνική βοηθά στην αποθήκευση και ανάκληση πολύπλοκων δεδομένων με μεγαλύτερη ευκολία και αποτελεσματικότητα.
8. Μείωσε το άγχος μέσω συνειδητής σκέψης
Τέλος, δεν πρέπει να παραβλέπουμε τη σημασία της ψυχικής ηρεμίας για την υγεία του εγκεφάλου. Το χρόνιο άγχος ενεργοποιεί συνεχώς τον μηχανισμό επιβίωσης του οργανισμού, αυξάνοντας την κορτιζόλη — μια ορμόνη που επηρεάζει αρνητικά τη μνήμη και τη μαθησιακή ικανότητα. Μακροπρόθεσμα, η υπερβολική ανησυχία μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές ψυχολογικές διαταραχές. Ωστόσο, η γνωσιακή θεραπεία προσφέρει μια χρήσιμη προσέγγιση, βοηθώντας το άτομο να μετασχηματίσει τις σκέψεις του και να επηρεάσει τα συναισθήματά του μέσω της συνειδητής νοητικής παρέμβασης. Μαθαίνοντας να σκεφτόμαστε πριν αντιδράσουμε ή να επεξεργαζόμαστε συνειδητά τα συναισθήματα που προκύπτουν, μπορούμε να περιορίσουμε σημαντικά τη δύναμη της ανησυχίας.